การใช้คำราชาศัพท์ “พระบรมรูป” และ “พระรูป”

แต่เดิมนั้นคำว่า รูป ไม่ว่าจะเป็นรูปถ่าย รูปเขียน รูปปั้น ใช้เพียงคำว่า พระบรมรูป กับ พระรูป กล่าวคือถ้าเป็น รูปถ่าย รูปเขียน รูปปั้น ของพระมหากษัตริย์ ราชาศัพท์ใช้ว่า พระบรมรูป และหากเป็น รูปถ่าย รูปเขียน รูปปั้น ของเจ้านายใช้ว่า พระรูป

โดยหากประสงค์จะขยายความให้ชัดเจนขึ้น ก็อาจใช้ว่า พระบรมรูปปั้น พระรูปปั้น พระบรมรูปเขียน พระรูปเขียน เป็นต้น ต่อมามีการนำคำว่า พระบรมฉายาลักษณ์ มาใช้เป็นราชาศัพท์ของคำว่า ภาพถ่าย ที่ใช้แก่พระมหากษัตริย์ หลังจากนั้นมีการนำคำว่า พระบรมฉายาสาทิสลักษณ์ มาใช้ ดังนั้นปัจจุบัน

พระบรมฉายาสาทิสลักษณ์

รูปเขียนเหมือนบุคคลจริง ของพระมหากษัตริย์ จึงมีราชาศัพท์ใช้ว่า พระบรมรูปเขียน พระบรมฉายาสาทิสลักษณ์ พระบรมสาทิสลักษณ์

พระฉายาสาทิสลักษณ์

รูปเขียนเหมือนบุคคลจริง ของสมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมราชินี สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มีราชาศัพท์ใช้ว่า พระรูปเขียน พระฉายาสาทิสลักษณ์

พระรูป

รูปเขียนเหมือนบุคคลจริง ของพระบรมวงศ์ชั้นสมเด็จเจ้าฟ้า ลงมาจนถึงพระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้า มีราชาศัพท์ใช้ว่า พระรูป

พระบรมฉายาลักษณ์

หากเป็น รูปถ่าย ของพระมหากษัตริย์ ราชาศัพท์ใช้ว่า พระบรมฉายาลักษณ์

พระฉายาลักษณ์

ซึ่งหากเป็น รูปถ่าย ของสมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมราชินี สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ราชาศัพท์ใช้ว่า พระฉายาลักษณ์ พระรูป

พระรูป

และหากเป็น รูปถ่าย ของพระบรมวงศ์ชั้นสมเด็จเจ้าฟ้า ลงมาจนถึงพระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้า ราชาศัพท์ใช้ว่า พระรูป

พระบรมรูปปั้น

อนึ่ง รูปปั้น รูปหล่อ ของพระมหากษัตริย์ ราชาศัพท์ใช้ว่า พระบรมรูปปั้น พระบรมรูปหล่อ ตามลำดับ

พระรูปปั้น

และหากเป็น รูปปั้น รูปหล่อ ของสมเด็จพระบรมราชินีนาถ ลงมาจนถึงพระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้า ราชาศัพท์ใช้ว่า พระรูปปั้น พระรูปหล่อ ตามลำดับ

พระบรมรูป

ทั้งนี้ราชาศัพท์คำกลาง ๆ ของ รูปเขียน รูปปั้น รูปหล่อ หากไม่ได้อธิบายชี้เฉพาะก็ใช้ว่า พระบรมรูป พระรูป ได้ แต่คำว่า “พระบรมรูป” และ “พระบรมรูปถ่าย” ซึ่งโบราณใช้เป็นราชาศัพท์ของคำว่า “รูปถ่าย” ของพระมหากษัตริย์ด้วยนั้น ปัจจุบันไม่ได้ใช้แล้ว หากจะเลือกใช้ราชาศัพท์ของคำว่าเกี่ยวกับ รูป จึงควรพิจารณาเลือกสรรคำให้สม่ำเสมอและเหมาะสมกับเนื้อหาที่จะเขียนคำอธิบาย